Przyczynek do dziejów Rudzińca, Rudna i Sierakowic w powiecie gliwickim
(od 1472 roku do końca XVI wieku)
Dzieje Rudna, Rudzińca i Sierakowic w powiecie gliwickim znane są od momentu zamieszczenia ich nazw w Liber fundationis episcopatus Vratislawiensis (Księdze uposażeń biskupstwa wrocławskiego). Występujące tu nazwy „Rudno Janconis” i „Rudno Symonis” należy identyfikować kolejno: z późniejszym Rudnem Wielkim (obecnym Rudnem) oraz „z Rudnem in fine (na końcu)”, wymienionym w dokumencie z 1317 roku i „Rudnem minus” (Rudnem Małym, obecnym Rudzińcem) wymienionym w spisie świętopietrza z 1447 roku . Rudno „Janconis” (Janka) podzielone było pomiędzy Dobrogosta i Navicona. Sierakowice wymieniane są w Liber fundationis... jako „Syracowitz theutonico” (obecnie Sierakowice) i „Syracowitz polonicum” (Sierakowiczki).
Dalsze dzieje tych miejscowości łączy odkrycie w ich okolicach pokładów rudy darniowej, wykorzystywanej w prymitywnych dymarkach. Rozwojowi pierwotnego hutnictwa na tych terenach i zakładaniu tak zwanych kuźnic, sprzyjała także obfitość terenów leśnych i położenie nad rzekami lub potokami (Kłodnicą, Bojszówką, Lisim Potokiem, Bierawką ). Ponadto, wydaje się, że właścicieli dóbr, położonych w XV i XVI wieku na ich obszarze, mogą łączyć powiązania rodzinne.
Niniejszy tekst stanowi przyczynek do dziejów tych miejscowości, głównie zaś Rudzińca. Jest uzupełnieniem treści artykułu Właściciele pałacu i dóbr rudzinieckich w latach 1556-1945 i obejmuje okres od 1472 roku do końca XVI wieku. Źródeł historycznych, dotyczących bezpośrednio tego okresu i obszaru, jest niewiele. Jednym z nich jest dokument z 1472 roku wystawiony w Sławięcicach. Istotnych informacji dostarczają w tym wypadku także opracowania historyczne.
Badanie dziejów wymienionych miejscowości od XV do XVI wieku wymusza korzystanie z opracowań polskich, niemieckich i czeskich, dlatego w poniższym tekście oprócz polskiej pisowni imion, nazwisk i nazw miejscowości podano także ich pisownię oryginalną. Zdarza się, że nazwy własne z tego względu znacznie się różnią.
| Spis treści: |
|
| 1. Dokument z 19 kwietnia 1472 roku i niektórzy jego świadkowie | 3 |
| - Piotr Boczieski z Koczna i z Wielkiego Rudna | 4 |
| - Mateusz Przedbór z Wielkich Sierakowic | 7 |
| - Przedbór z Paniów i Małego Rudna | 7 |
| 2. Nowi właściciele majątku rycerskiego w Rudnie Małym (1556 r.) i ich pochodzenie | 13 |
| 3. Nabycie Rudna Małego przez Łukasza Pelkę z Borzysławic w 1556 roku | 19 |
| 4. Siedziba właściciela Rudna Małego w 1556 roku | 21 |
| 5. Łukasz Pelka (Pełka) z Borzysławic w wybranych dokumentach po 1556 roku | 23 |
| 6. Właściciele Rudzińca po 1556 roku (do końca XVI wieku) | 25 |
| 7. Podsumowanie | 27 |
  Przyczynek do dziejów Rudzińca, Rudna i Sierakowic.pdf | 734 kB |